To ανεξήγητο σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου

Γράφει η Καρολίνα Τσουκαλά

Σκηνοθετεί μέσα από έναν αντισυμβατικό και εναλλακτικό κινηματογραφικό φακό. Στις ταινίες του θίγει θέματα τα οποία θεωρούνται από πολλούς ακραία και ταμπού. Στην πραγματικότητα όμως, φαίνεται πως τον απασχολούν  έντονα κοινωνικά θέματα, θέματα που έχουν να κάνουν με τους οικογενειακούς δεσμούς αλλά και τους δεσμούς των ανθρώπων γενικότερα.

Ίσως το κινηματογραφικό σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου να είναι αλλόκοτο και ανεξήγητο, ίσως να μας κάνει να νιώθουμε άβολα επειδή το φτάνει στα άκρα και μας δείχνει πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας και δεν θέλουμε να πιστέψουμε πως συμβαίνουν, ενώ συμβαίνουν. Το μόνο σίγουρο είναι πως με κάθε νέα του ταινία μας καλεί να τον εξερευνήσουμε όσο σκοτεινός και αν είναι.

Πρόκειται για έναν ιδιαίτερο σκηνοθέτη, ο οποίος αποκτά όλο και περισσότερους φαν σε παγκόσμιο επίπεδο και δικαίως έχει καταφέρει να κερδίσει αρκετά βραβεία που για τα δεδομένα του ελληνικού κινηματογράφου για κάποιους θεωρούνται ακόμα και σήμερα άπιαστο όνειρο.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1973 σπούδασε κινηματογραφική και τηλεοπτική σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου, στην Αθήνα. Από το 1995 έχει σκηνοθετήσει ταινίες, θεατρικά έργα, videodance, βίντεο αλλά και αρκετές τηλεοπτικές διαφημίσεις. Κάτι που λίγοι σίγουρα γνωρίζουν είναι πως το 1997 σκηνοθέτησε τα βιντεοκλιπ για τα τραγούδια της Κατερίνας Κυρμιζή “Στην Πίσω Τσέπη Του Blue Jean” και “Η Παραμυθένια”και τις “Δέκα Εντολές” της Δέσποινας Βανδή. Το 1998 σκηνοθέτησε το “Θέλεις ή δεν θέλεις” και το “Άντεξα” του Σάκη Ρουβά, ενώ το 2014 σκηνοθέτησε το “Baby Asteroid” από τον Leon of Athens.

Πριν γίνει το μπαμ του Γιώργου Λάνθιμου με τον “Κυνόδοντα” όμως το 2009, ίσως δεν γνώριζες ότι το 2001 σκηνοθέτησε μαζί με τον Λάκη Λαζόπουλο την ταινία “Ο καλύτερός μου φίλος”. Επίσης, το 2ο04 υπήρξε μέλος της δημιουργικής ομάδας που σχεδίασε την τελετή έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

Το 1995 και το 2001 σκηνοθέτησε δύο μικρού μήκους ταινίες οι οποίες όμως μέχρι τότε δεν τον είχαν κάνει ιδιαίτερα γνωστό. Το 2005 σκηνοθετεί την “Κινέττα” αλλά ίσως το ελληνικό κοινό δεν ήταν προετοιμασμένο για τέτοιου είδους κινηματογράφο οπότε η ταινία περνάει κάπως απαρατήρητη αν και θίγει διάφορα ενδιαφέροντα κοινωνικά ζητήματα.

Το 2009 με την ταινία του “Κυνόδοντας” γίνεται περισσότερο γνωστός, μια ταινία που σε άλλους άρεσε αλλά πολλοί ήταν και εκείνοι που θεώρησαν ότι ο Λάνθιμος θέλει να προκαλέσει, θέλει να φτάσει στα άκρα κλπ. Άλλοι τον χαρακτήρισαν αλλόκοτο και ανεξήγητο και δεν μπορούσαν να καταλάβουν το νόημα της ταινίας εξαιτίας της ιδιαίτερης γραφής του σκηνοθέτη. Ορισμένοι χαρακτήρισαν την ταινία αριστουργηματική, με κοινωνικές προεκτάσεις για την υπερσυντηρητική οικογένεια και την κλειστοφοβική κοινωνία.

Κάποιοι είπαν πως έχασαν τον χρόνο τους λόγω των βίαιων και ωμών σκηνών που παρακολούθησαν. Το μόνο σίγουρο είναι πως από εκεί και ύστερα ο Λάνθιμος δημιούργησε ένα ανεξήγητο και δυσιπόστατο κινηματογραφικό σύμπαν που μας καλεί να το εξερευνήσουμε.

Ο “Κυνόδοντας” διαγωνίσθηκε σε μία σειρά από διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ και κατάφερε να αποσπάσει πολλά βραβεία και διακρίσεις, καθώς και εξαιρετικές κριτικές. Ανάμεσα σε αυτά κέρδισε το Βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα (Un Certain Regard) και  το Βραβείο Νεότητας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών του 2009.

Το 2010 σκηνοθετεί το “Attenberg” και το 2011 την ταινία “Άλπεις”. Ο Λάνθιμος αρχίζει να αποκτά όλο και περισσότερους φαν του είδους ταινιών που κινηματογραφεί.

Δεύτερο μεγάλο μπαμ του δημιουργού αποτελεί η ταινία “Αστακός” ταινία στην οποία πλέον πρωταγωνιστούν διεθνούς φήμης ονόματα του κινηματογράφου όπως ο Κόλιν Φάρελ και η Ρέιτσελ Βάϊς. Ο Λάνθιμος καταφέρνει όχι απλά να εντυπωσιάσει το ελληνικό κοινό αλλά και το παγκόσμιο που ολοένα και αυξάνεται. Το 2015 κερδίζει το Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών.

O σκηνοθέτης με τις περίεργες ιστορίες, δυστοπικού τύπου και τα ανεξήγητα βίαια ξεσπάσματα δεν σταματά όμως να ενθουσιάζει το κοινό του. Το 2017 σκηνοθετεί τον “Θάνατου του Ιερού Ελαφιού”. Καθώς κανένα ελάφι, ιερό ή μη, δεν εμφανίζεται στην ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, είναι σαφές πως θέλει να δηλώσει ήδη από τον τίτλο της πως δεν πρόκειται για ένα καθαρόαιμο ρεαλιστικό δράμα, αλλά για μια περίπλοκη αλληγορία που ξεκινά από τον αρχαιοελληνικό μύθο της Ιφιγένειας και το φόνο του ιερού ελαφιού της Αρτέμιδος από τον Αγαμέμνονα.

Οι βραβευμένοι στις Κάννες για το σενάριό τους Γιώργος Λάνθιμος και Ευθύμης Φιλίππου εμπνέονται από το κλασικό κείμενο και τη διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στην προσωπική και την κοινωνική ευθύνη, αναζητώντας απαντήσεις στο σήμερα.

Ο πολλά υποσχόμενος σκηνοθέτης, επιστρέφει δυναμικά φέτος με την ταινία “The Favourite” η οποία στις 8 Σεπτεμβρίου 2018 βραβεύτηκε στο 75ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας με τον Αργυρό Λέοντα – το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης ευχαρίστησε τους συνεργάτες του, ιδιαίτερα τις τρεις γυναίκες που πρωταγωνιστούν στην ταινία του, Ολίβια Κόλμαν, Έμα Στόουν και Ρέιτσελ Βάις. Στην Ολίβια Κόλμαν, πρωταγωνίστρια του έργου, μάλιστα, απονεμήθηκε το βραβείο για την καλύτερη γυναικεία ερμηνεία.

Το μόνο σίγουρο για τον Γιώργο Λάνθιμο είναι πως έσπασε τα στεγανά της Ελλάδας, γυρίζοντας ταινίες που απευθύνονται σε διεθνές κοινό. Αυτή του φυσικά η επιτυχία σε άλλους άρεσε και σε άλλους όχι, καθώς ο ανταγωνισμός στον χώρο του κινηματογράφου και ιδιαίτερα σε μια χώρα που ακόμα βρίσκεται αρκετά πιο πίσω από το εξωτερικό είναι πάντα δεδομένος. Το ζήτημα είναι πως είτε είσαι φαν είτε είσαι hater του Λάνθιμικού σύμπαντος  δεν γίνεται να παραβλέψεις την επιτυχία αυτού του ανθρώπου και απ’ότι φαίνεται ο Γιώργος Λάνθιμος έχει να δώσει πολλά ακόμη στο σινεμά.

*To κείμενο δημοσιεύθηκε στο 3pointmagazine.gr